Obrotnica Kolektora Słonecznego


7.66667
Ocena: None Średnia: 7.7 (3 głosujących)

Układ ten stanowi system pozycjonowania kolektora słonecznego w jednej osi (obrót). Sterowanie takie dzięki ustawieniu kolektora prostopadle do promieni słonecznych zapewnia wzrost energii dostarczanej do zbiornika ciepłej wody użytkowej. Urządzenie zostało zamontowane obok fabrycznego sterownika pompy obiegowej i poprawia jego funkcjonalność między innymi przez dokładniejszy pomiar temperatury i zapewniając obrót kolektorów do cienia gdy maksymalna temperatura zbiornika zostania przekroczona a wyłączona pompa obiegowa uniemożliwia odbiór ciepła. Obrót w czasie dnia realizowany jest w bardzo prosty sposób przez ustawienia czasu działania silnika i czasu oczekiwania na obrót a zamontowane na solarze czujniki zmierzchowe w postaci fotorezystorów umożliwiają automatyczne ustawienie kolektora w pozycji wschodniej gdy słońce już zajdzie.



Działanie:


Schemat ideowy sterownika znajduje się na rysunku poniżej:

Sercem układu jest mikrokontroler U1 (ATMEGA16) wraz z rezonatorem kwarcowym X1 (16MHz) i kondensatorami C1 (22pF) i C2 (22pF). Złącze Zas (ARK3) umożliwia podłączenie napięcia zasilającego cały układ (5V do mikrokontrolera i układów pomocniczych, 24V do zasilania stycznikami silnika). Dodatkową filtrację napięcia zasilającego zapewniają kondensatory C3 (100nF) i C4 (47uF). Wyświetlacz W1 (LCD 20x4) dostarcza użytkownikowi informacji o stanie pracy użądzenia. Tranzystor T3 (BC556) oraz rezystory R6 (3,3k) i R7 (3,3k) sterują podświetlaniem wyświetlacza i umożliwiają jego wygaszenie. Rezystor R4 (47R) ogranicza prąd podświetlania W1. Potencjometr montażowy P1 służy do ustawiania kontrastu wyświetlacza LCD.

Złącza Prog , Sw, I2C umożliwiają odpowiednio: Programowanie sterownika, podłączenie klawiatury i rozbudowę urządzenia o zegar RTC. Pod postacią U2 kryją się 3 czujniki temperatury DS18B20, rezystor R8 (4,7k) umożliwia ich poprawną pracę na magistrali 1-Wire. Do komunikacji z komputerem lub drugim mikrokontrolerem został zastosowany interfejs RS-232 zbudowany w oparciu o tranzystory T1 (BC556) i T2 (BC546) oraz rezystory R1 - R3 (10k). Złącze RS232 stanowi wyprowadzenie tego interfejsu. Dla odległości od komputera większej niż 5m należy zastosować klasyczny układ MAX232 do obsługi RS232. Do pomiaru pozycji kolektora miał być wykorzystany impulsator IMP jednak w późniejszych testach okazał się zbędny. Złącze po nim można wykorzystać w dowolny sposób. Tranzystory T4 (BC556) i T6 (BC546) oraz rezystory R9 (3,3k), R10 (3,3k) i R15 (3,3k) są odpowiedzialne za poprawną pracę stycznika zmiany kierunku obrotów silnika. Podobnie działają tranzystory T5 (BC556) i T7 (BC546) oraz rezystory R11 (3,3k), R12 (3,3k), R13 (100R) i R14 (3,3k) umożliwiając działanie stycznika ruchu silnika. Zastosowanie na bazie tranzystora T7 dwóch rezystorów (R13 i R14) umożliwiło podłączenie zabezpieczającego czujnika krańcowego odcinającego prąd od silnika w przypadku awarii mikroprocesora U1.

Złącza PK (ARK2) i PR (ARK2) służą do podłączenia przekaźników (styczników) kierunku i ruchu a diody D1 (1N4007) i D2 (1N4007) zazpieczają przed przepięciami powstałymi na ich cewkach w chwili wyłączenia. Złącze Fazy stanowi połączenie z płytką kontroli faz zasilania na silniku (w układzie pracuje mały silnik trójfazowy) a złącza K1 (ARK2) i K2 (ARK3) służą do podłączenia czujników krańcowych. Dioda D3 (LED) wraz z rezystorem R18 (330R) pełni funkcję kontrolki sygnalizującej wykryte błędy w działaniu sterownika (brak fazy, uszkodzenie DS18B20, uszkodzone krańcówki, przekroczenie maksymalnej temperatury). Rezystory R16 (3,3k) i R17 (3,3k) umożliwiają poprawną pracę magistrali I2C. Prymitywnymi czujnikami naświetlenia są fotorezystory F1 i F2 a potencjometry P2 (470k) i P3 (470k) umożliwiają ustawienie czułości pomiaru.

Na rysunku poniżej przedstawiony jest zasilacz sterownika:

Układ ten jest klasycznym zasilaczem stabilizowanym dostarczającym napięć do pracy sterownika, styczników i kilku urządzeń pomocniczych. Złącze ZAS (ARK2) służy do podłączenia transformatora sieciowego. Mostek Br1 prostuje a kondensator C1 (2200uF) filtruje napięcie z niego pochodzące. Kondensatory C2 - C4 (47uF) oraz C5 (100nF) są konieczne do prawidłowej pracy stabilizatorów U1 (7824), U2 (7812) i U3 (7805). Złącza 24V (ARK2), 12V (ARK2), 5V (ARK2) i GND (ARK2) stanowią wyprowadzenie odpowiednich napięć oraz masy układu.

Schemat ideowy testera faz przedstawia rysunek poniżej:

Schemat składa się z trzech identycznych części (dla każdej z faz osobno). Złącza L1 i L2 stanowią wejście układu, należy je podłączyć równolegle do zasilania silnika. W torze pierwszym napięcie przemienne prostowane jest za pomocą mostka Br1 (1A). Rezystor R2 (47K) ogranicza prąd płynący do pozostałej części obwodu. Dioda Zenera D1 (12V) ogranicza napięcie panujące na kondensatorze filtrującym C1 (100uF) do bezpiecznej wartości. Izolację sterownika od napięcia sieciowego zapewnia transoptor OPT1 (CNY17). Jego dioda zasilana jest przez rezystor ograniczający prąd R1 (1,2k). Rezystor R3 (100k) konieczny jest do poprawnej pracy transoptora. Działanie pozostałych dwóch części obwodu jest analogiczne. Wyjściem układu są złącza F1 (ARK2) i F2 (ARK2)

Budowa:


Sterownik z powodzeniem można zbudować w oparciu o płytkę drukowaną dostępną tutaj. Rysunek w odbiciu lustrzanym znajduje się tutaj. Montaż płytki należy rozpocząć od wlutowania wszystkich zworek a następnie należy zamontować rezystory R16 i R17 znajdujące się pod mikrokontrolerem. Następna w kolejności jest podstawka pod mikrokontroler U1. Kolejność pozostałych elementów nie jest istotna jednak zalecam lutować od elementów najmniejszych, kończąc na złączach ARK i włożeniu mikrokontrolera do podstawki. Potencjometry montażowe najlepiej zastosować w wersji leżącej gdyż ułatwi to późniejszą regulację w układzie już zmontowanym. Pomocą w konstrukcji może okazać się schemat montażowy dostępny tutaj

Zasilacz można zbudować w oparciu o prostą płytkę dostępną tutaj. Jej rysunek w odbiciu lustrzanym można pobrać tutaj. Montaż płytki jest bardzo prosty a kolejność montowanych elementów całkowicie dowolna. Do układów stabilizatora konieczny jest radiator w postaci kawałka blachy aluminiowej. Pomocą przy konstrukcji może okazać się schemat montażowy dostępny tutaj

Układ do kontroli faz na silniku można wykonać wykorzystując dostępną tutaj. Rysunek w odbiciu lustrzanym znajduje się tutaj. Montaż należy rozpocząć od wlutowania jednej zworki a następnie od elementów najmniejszych do największych. Pod optotriaki należy zastosować podstawki. Rezystory R2, R5 i R8 muszą posiadać moc około 2W a jeżeli w docelowej obudowie jest więcej miejsca to można zastosować w ich roli rezystory 5W. Pomocą w konstrukcji może okazać się schemat montażowy dostępny tutaj

Dobrą obudową dla sterownika jest duża puszka instalacyjna, jak to widać na zdjęciach. Do zasilania wszystkich współpracujących układów wykorzystałem transformator torioidalny o mocy około 30W z uzwojeniem wtórnym przewiniętym na napięcie 24V. Jest on mały i bez problemu mieści się w obudowie sterownika. Do tej samej obudowy zostały też zamontowane bezpieczniki silnika, natomiast styczniki potrzebne do jego pracy zostały zamontowane w puszce na konstrukcji mechanicznej obrotnicy. Takie działanie stało się konieczne ze względu na zakłócenia generowane przez styczniki i problem z działaniem mikrokontrolera w ich pobliżu.

Wykaz Elementów:


Sterownik:


6x Złącze Śrubowe ARK3(potrójne)
5x Złącze Śrubowe ARK2(podwójne)
2x Listwa Goldpin 1x4 (I2C)
1x Listwa Goldpin 1x7 (Sw)

1x 47R
1x 100R
1x 330R
10x 3,3k
1x 4,7k
3x 10k
1x Potencjometr Montażowy 10k
2x Potencjometr Montażowy 470k
2x Fotorezystor

2x 22pF
1x 100nF
1x 47uF Elektrolit

1x Rezonator Kwarcowy 16MHz
2x 1N4007
1x Dioda LED
3x BC546
4x BC556
3x DS18B20
1x Mikrokontroler ATMEGA16 + Podstawka
1x LCD 20x4

Tester Faz:


4x Złącze Śrubowe ARK2(podwójne)

3x 1,2k
3x 47k
3x 100k

3x 100uF Elektrolit

3x Dioda Zenera 12V
3x Mostek Prostowniczy 1A
3x Transoptor CNY17

Zasilacz:


5x Złącze Śrubowe ARK2(podwójne)

1x 100nF
3x 47uF Elektrolit
1x 2200uF Elektrolit

1x Mostek Prostowniczy 3A
1x Stabilizator 7805
1x Stabilizator 7812
1x Stabilizator 7824

Programowanie:


Kod Źródłowy do sterownika obrotnicy został napisany w BASCOM AVR firmy MCS Electronics (http://www.mcselec.com/). Fragmenty programu przedstawione są poniżej:

Obsługa przerwania Timera0:

Prztimer0:
  Timer0 = 5
  Set Flaga_4ms
  Incr Dzielnik(1)
  If Dzielnik(1) = 125 Then
    Dzielnik(1) = 0
    Set Flaga_500ms
    Incr Dzielnik(2)
    If Dzielnik(2) = 2 Then
      Dzielnik(2) = 0
      Set Flaga_1s
    End If
  End If
Return

Przerwanie timera wykonywane jest co 4ms. Ma ono za zadanie ustawić flagi działania Flaga_4ms, Flaga_500ms i Flaga_1s które zapewniają poprawne odliczanie opóźnień w programie.

Pomiar Naświetlenia, obsługa przetwornika A/C:

Naswietlenie:
 For N = 2 To 10
   Help(n -1) = Help(n)
   Help2(n -1) = Help2(n)
 Next N
 Help(10) = Getadc(0)
 Help(10) = Help(10) - 300
 Help2(10) = Getadc(1)
 Help2(10) = Help2(10) - 300
 Foto(1) = 0
 Foto(2) = 0
 For N = 1 To 10
   Foto(1) = Foto(1) + Help2(n)
   Foto(2) = Foto(2) + Help(n)
 Next N
 Foto(1) = Foto(1) / 10
 Foto(2) = Foto(2) / 10
 
 D_foto = Foto(2) - Foto(1)
 If Poz_wysw = 2 And Wyswietlono = 1 Then Wyswietlanie = 2
Return

Procedura ta ma za zadanie odczytywać przetwornik analogowo cyfrowy i obliczać średnią z 10 ostatnich pomiarow dla dwoch kanałow. Jeżeli na wyświetlaczu LCD pokazane są dane o noświetleniu zostaną one uaktualnione przez ustawienie zmiennej Wyswietlanie.

Pomiar temperatury za pomocą DS18B20, obsługa magistrali 1-Wire:

Temperatura:
  Disable Interrupts
  1wreset
  Select Case Ktory_ds
    Case 0:
      1wwrite &HCC
      1wwrite &H44
    Case 1:
      1wwrite &H55
      1wwrite Ds1(1) , 8
      1wwrite &HBE
      Lsb = 1wread():
      Msb = 1wread():
    Case 2:
      1wwrite &H55
      1wwrite Ds2(1) , 8
      1wwrite &HBE
      Lsb = 1wread():
      Msb = 1wread():
    Case 3:
      1wwrite &H55
      1wwrite Ds3(1) , 8
      1wwrite &HBE
      Lsb = 1wread():
      Msb = 1wread():
  End Select
 
  Enable Interrupts
 
  If Ktory_ds > 0 Then
    T(ktory_ds) = Msb * 256
    T(ktory_ds) = T(ktory_ds) + Lsb
    Help_word = T(ktory_ds)
    T(ktory_ds) = T(ktory_ds) * 10
    T(ktory_ds) = T(ktory_ds) / 16
    Help_word = Not Help_word
    If Msb.7 = 1 And Help_word <> 0 Then T(ktory_ds) = 0    'zerowanie ujemnej temp
   Else
    If Poz_wysw = 1 And Wyswietlono = 1 Then Wyswietlanie = 1
  End If
 
  Incr Ktory_ds
  If Ktory_ds = 4 Then Ktory_ds = 0
 
Return

Procedura pomiaru temperatury wywoływana jest co 1s. Ze względu na konieczność wyłączenia przerwań podczas transmisji 1-Wire obsługa DS18B20 została podzielona na 4 cykle. W pierwszym zostaje wysłany rozkaz konwersji temperatury do wszystkich czujnikow a w kazdym następnym odczyt temperatury z kolejnego układu. Ujemna temperatura jest zerowana a wyniki zapisywane są do tablicy T(n), gdzie n jest numerem kolejnej wartości temperatury.

Transmisja temperatury przez RS-232

Rs_wyslij:
 Incr Licz_help
 If Licz_help = 3 Then Licz_help = 0
 Select Case Licz_help
 Case 0:
   Help_word = T(1)
   Help_word.15 = 0
   Help_word.14 = 1
   Printbin Help_word
 Case 1:
   Help_word = T(2)
   Help_word.15 = 1
   Help_word.14 = 0
   Printbin Help_word
 Case 2:
   Help_word = T(3)
   Help_word.15 = 1
   Help_word.14 = 1
   Printbin Help_word
 End Select
Return

Procedura wykonywana jest co 1s i dzieli się na 3 takty. W każdym z nich wysyłane są dwa bajty zawierające informację o temperaturze i jej numerze.

Fragment obsługi wyświetlacza LCD:

Wysw_lcd:
 If Wyswietlanie <> 0 Then
   Wyswietlono = 0
   Select Case Wyswietlanie
     Case 1:
       If Poz_wysw <> 1 Then
         Cls
         Lcd "Kolektor     "
         Lowerline
         Lcd "Zbiornik     "
         Thirdline
         Lcd "Piec         "
         Fourthline
         Lcd "Praca: "
       End If
       For N = 1 To 3
         Lcd_help(1) = T(n) / 10
         Lcd_help(2) = T(n) Mod 10
         Locate N , 14
         If Lcd_help(1) < 100 Then Lcd " "
         If Lcd_help(1) < 10 Then Lcd " "
         Lcd Lcd_help(1) ; "." ; Lcd_help(2) ; Chr(0) ; "C"
       Next N
       Locate 4 , 8
       If Auto_praca = 1 Then Lcd "Automatyczna" Else Lcd "Reczna      "
...
...
...
    Case Else:
      Cls
      Lcd "Error LCD"
 
   End Select
   Poz_wysw = Wyswietlanie
   Wyswietlanie = 0
   Wyswietlono = 1
 End If
Return

Cała procedura wykonywana jest co 4ms jednak na wyświetlaczu dane są uaktualniane tylko kiedy jest to konieczne. Do sterowania wyświetlaniem konieczne są trzy zmienne: Wyswietlanie, Poz_wysw i Wyswietlono. W normalnych warunkach kiedy na wyświetlaczu jest coś pokazane zmienne mają wartości rowne: Wyswietlanie = 0, Poz_wysw = x i Wyswietlono = 1, gdzie x oznacza numer komunikatu. Wyświetlanie odpowiednich wskazań odbywa się przez ustawienie zmiennej Wyswietlanie na odpowiednią wartość. Gdy Wyswietlono = 1 (co oznacza że program skończył już poprzednie wyświetlanie) to na LCD zostanie pokazany odpowiedni komunikat a zmienna Poz_wysw przyjmie wartość odpowiadającą jego numerowi (jest to pomocne przy obsłudze klawiatury i uaktualnianiu wskazań)

Część Mechaniczna:


Konstrukcja mechaniczna jest dość skomplikowana i została wykonana z rożnych dostępnych kawałkow metalu. Rysunek techniczny mojego projektu jeszcze nie powstał w całości gdyż było koniecznych kilka przerobek w trakcie montażu.

Mechanika obrotnicy nie jest krytyczna i można ją wykonać na wiele sposobow. Ja przyjąłem taki sposob uzyskując bardzo dużą stabilność i wytrzymałość. Bez żadnego problemu konstrukcja jest w stanie utrzymać ponad 200kg (na większych ciężarach nie sprawdzałem). Do obracania został użyty silnik trojfazowy 250W (taki miałem) ale z powodzeniem wkrętarka akumlatorowa radzi sobie z tym zadaniem.

Zdjęcia Projektu:

ZałącznikWielkość
Sterownik Schemat89.49 KB
Sterownik Płytka22.62 KB
Sterownik Płytka (odbicie lustrzane)22.68 KB
Sterownik Płytka (2 na stronie)42.83 KB
Sterownik Montowanie30.01 KB
Zasilacz Schemat33.17 KB
Zasilacz Płytka6.06 KB
Zasilacz Płytka (odbicie lustrzane)6.06 KB
Zasilacz Płytka (4 na stronie)16.78 KB
Zasilacz Montowanie8.83 KB
Tester Faz Schemat32.68 KB
Tester Faz Płytka9.33 KB
Tester Faz Płytka (odbicie lustrzane)9.37 KB
Tester Faz Płytka (6 na stronie)43.72 KB
Tester Faz Montowanie13.6 KB
Panel Przedni (*.pdf)52.77 KB
Panel Przedni (*.dwg)97.13 KB
Kod Źródłowy28.09 KB
Kod Źródłowy 2008.09.22 (ulepszona obsługa silnika)28.42 KB



Portret użytkownika Robert Bar

Witam Chciałbym Cię zapytać

Witam

Chciałbym Cię zapytać czy solary masz własnej konstrukcji czy zakupiłeś .Jeżeli możesz to napisz kilka słów o efektywności .

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika mirley

Re: Solary

Same solary zostały zakupione w firmie HEWALEX. Model to KS2000.

Dwie sztuki wystarczą aby w słoneczny dzień mieć 250 litrow wody o temp 70 - 80 stopni. Bez obracania sprawnośc jest dużo gorsza, wbrew temu co czytałem na forach że w Polsce nie opłaca się obrotnicy robić

Sama konstrukcja mechaniczna to pierwszy wynalazek tego typu i teraz pewnie zrobiłbym trochę innaczej i dużo prościej

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Chciałbym się zapytać

Witam
Chciałbym się zapytać czy ten wyświetlacz nada się do tego projektu
http://www.allegro.pl/item540980006_art_nowe_lcd_4x20_z_podswietlaniem_led_y_g_ext_t.html

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika Bartłomiej Kobiałka

RE: LCD

Witam!
Do układu nada się każdy wyświetlacz 4x20 z 16 pinami, tak więc i ten który podał kolega powyżej.

Pozdrawiam!

Portret użytkownika mirley

Re: Solar

Proszę uważać przy tym projekcie, bo jest to trochę eksperymentalne urządzenie. Układ mechaniczny polecam wykonać innym sposobem bo ten moj jest trochę zawiły i niepotrzebnie skomplikowany. Działa bardzo dobrze ale jest wiele miejsc gdzie moze się zepsuc

Pozdrawiam

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Czy jest taka

Witam
Czy jest taka szansa,abyś bardziej precyzyjnie opisał co można ustawiać za pomocą przycisków.
Czy jest możliwe w prosty sposób zmodyfikować program aby dołożyć dwa czujniki i ich wynik był wyświetlany na lcd , pomiary mogą być w jednej lini.

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika mirley

Re: Solar

Wszystko co trzeba bardziej preceyzyjnie opisywać, nie jestem w stanie zrobić napewno przed 17 lutym ze względu na nawał pracy. Po tym terminie chętnie pomogę dokładniej. Żeby precyzyjnie opisać co ustawiają przyciski należy popatrzyć do kodu. Nie jest on za przyjazny bo pisałem go z miesiąc, testując różne rozwiązania.

Ogólnie da się ustawić temperatury maksymalne na kotle i przy której solary są obracane do Cienia itp. Minimalne naświetlenie, czasy przerwy i obrotu. Czas świtu (wiązany z pierwszym obrotem zanim słońce nadrobi trochę położenia)

Proszę napisać jakie jeszcze czujniki trzeba dołożyć

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Dwa czujniki o których

Witam
Dwa czujniki o których wspominałem mają mierzyć temperaturę w pokoju i na zewnątrz.Są to pomiary dla których nie przypisano żadnych funkcji, poza wskazaniem na wyświetlaczu.
W przyszłości projekt ma również współpracować z solarami ,a na razie będzie czuwał nad kontrolą instalacji pieca na olej przepalony .Piec już działa .
Mam jeszcze pytanie chce wykorzystać łącząc dwa projekty za pomocą rs232 (wyświetlacz rs232 i sterownik) czy w tym przypadku łączy się te dwa układy przez przygotowane porty RS232 i czy do tego sterownika można równolegle podłączyć dwa takie układy.

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika mirley

Re: Sterownik

Dodatkowe dwa czujniki będzie dało się dołożyć, myślę że bez większych kłopotow. Odnośnie Rs-232 to dwa układy łączy się od procesora do procesora. Jeśli odległość jest duża między płytkami to trzeba zastosować konwerter max232 zamiast tranzystorow ktore są na płytce

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Jeżeli nie korzystam w

Witam

Jeżeli nie korzystam w tej chwili z wyłączników krańcowych i z fotorezystorów to układ będzie sygnalizował awarie , co w takim przypadku należy zrobić ?
W chwili uruchomienia układu jaką procedurę trzeba przyjąć aby układ prawidłowo przypisał czujniki?
Czy jesteś w stanie dopisać tą procedurę która będzie odpowiadać za dodatkowe dwa czujniki o których pisałem.
Czy przy programowaniu układu ustawia się dodatkowo jakieś fusy.

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika mirley

Re: Sterownik Obrotnicy

1. Wyłączniki krańcowe należy zewrzeć do masy, poza krancowką bezpieczeństwa, ktorą nalezy pozostawić niepodłączoną
2. Przypisywanie czujnika wygląda następująca: podłączamy czujnik kolektora do magistrali 1-Wire (i tylko jeden) po czym klikamy naraz: prawo+gora+podsw, podłączamy czujnik zbiornika i klikamy :prawo+menu+podsw. Tak samo dla pieca: prawo+dol+podsw
3. Już pisałem o tym czy dam rady dopisać procedurę dla dodatkowych czujnikow
4. Oczywiście że ustawia się dodatkowe fusy: Zewnętrzny rezonator kwarcowy 16Mhz, bez dzielenia częstotliwości, interfejs Jtag wyłączony. Opis jak to ustawić znajduje się w artykule o fusebitach, ktory napisałem.

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Mam do Ciebie prośbę

Witam

Mam do Ciebie prośbę
Wysłałem na skrzynkę zrzuty z ekranu dwóch akcji , jedna to ustawienie fusów ( czy prawidłowo ustawiłem)
drugi dotyczy błędów przy kompilacji . Jeżeli kompiluje demo to program wywala dwa błędy a jeżeli stosuje wersje pełną jest ok. ale zmienia się tabelka z zawartością fusów i tu niestety wymiękam ,przepraszam ale nie mogę pojąć o co w tym chodzi .Bardzo proszę o pomoc .

Po uruchomieniu układu mam problemy z czujnikami na dłuższych kablach ok.20 m .Czujniki są widziane wyświetla się temperatura 0*C. Przy czujnikach wpiętych bezpośrednio do układu temperatura jest pokazywana prawidłowo.
Przy podłączeniu wyświetlacza led na RS232 (0.5 m) pokazując mi jakieś krzaczki i stąd podejrzenie na fusy . Przy starcie wyświetlacz pokazuje kreseczki przez środek wyświetlaczy.

Pozdrawiam
Robert48

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Problem z

Witam
Problem z wyświetlaczem RS 232 został rozwiązany ,natomiast została jeszcze kwestia czujników na długich 20 m kablach , jeżeli ktoś ma jakiś pomysł to proszę o podpowiedź.

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika Bartłomiej Kobiałka

RE: 20m kable

Witam!
Może kable są zbyt małego przekroju i są zbyt duże na nich straty albo po drodze zakłóca je jakieś pole elektromag.
Sprawdź miernikiem (testerem ciągłości) Czy jest niemalże idealne zwarcie... Sprawdź też rezystancję na końcówkach tych kabli... Jak będzie rzeczywiście zbyt duża to zastosuj kable o większym przekroju i może nawet ekranowane.
Jak już się upierasz przy tych kablach to zastosuj kabel FTP... Do wyboru masz 8 żył o dobrym przekroju i ekranowanie...
Ale nie lepiej by było zrobić transmisji radiowej zamiast tak długich kabli?

Pozdrawiam!

Portret użytkownika Robert Bar

Chętnie zastosował bym

Chętnie zastosował bym odbiornik i nadajnik 433 ale niestety nie bardzo wiem jak je podłączyć do tego układu domyślam się tylko że potrzebne są dodatkowe urządzenia .

Pozdrawiam

Portret użytkownika Bartłomiej Kobiałka

RE: Radio

No niestety bez kolejnego urządzenia sie nie obejdzie... Ale za to będzie większa wygoda :)
Znalazłem w elektonice praktycznej z 2003 roku dość fajny projekt, jak podasz mi maila to Ci wyślę skany.

No chyba że chcesz dalej się męczyć z tymi kablami :)

Pozdrawiam!

Portret użytkownika Robert Bar

Chętnie zobaczę ,dzięki za

Chętnie zobaczę ,dzięki za zainteresowanie

Pozdrawiam

Portret użytkownika mirley

Re: Długie kable

Proszę spróbować zastosować długi kabel ekranowany, może skrętkę. Nie powinno robić zakłóceń. Je też u siebie przesyłem sygnał 1-Wire po długim przewodzie a jest to skrętka domofonową. Odnośnie fusebitów to postaram sie umieścić odpowiedni screen wkrótce. Ostatnimi czasy jestem bardzo zajęty niestety.

Przesyłanie sygnałów drogą radiową, ale czy warto się bawić w dodatkowy układ elektroniczny jak i tak do układu obrotnicy pójdzie pewnie więcej przewodów sterujących.

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Bartłomiej Kobiałka

RE: Radio

Ale nikt nie powiedział że radiem można wysyłać informacje tylko o parametrach jednego układu... Tzn może i jednocześnie będzie mogła iść tylko jedna informacja... Ale można to ustawić w kolejkę i powinno iść bez problemów... Wtedy jedynym zmartwieniem byłoby pociągnięcie przewodów zasilania.

Portret użytkownika mirley

Re:re:Radio

No w sumie masz rację, nie pomyslałem o tym. Poprostu moze za późno juz było :). Może wypadało by pomysleć nad jakimś projektem wielokanałowej transmisji radiowej. Jak odrobię sie z zaległościami to pomyślę nad tym. Można prosić o ten artykuł z EP na maila?

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Przesyłam ciekawe

Witam
Przesyłam ciekawe stronki na te tematy
http://electronics-diy.com/electronic_schematics.php
http://ficara.altervista.org/atmel_avr.php
http://grzesiek21.republika.pl/termo.htm
http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic811706-0.html
http://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?p=833270#833270
http://www.zajic.cz/

Może w ten sposób troszkę pomogę.
Mam jeszcze pytanie , czy można by było ten układ zdublować i połączyć na końcu Lini z czujnikami temperatur w ten sposób unikną bym zakłóceń dało by to możliwość sterowania z dwóch miejsc. A wszystko połączone przez linie I2C ponieważ port rs232 jest już zajęty do współpracy z wyświetlaczem led.

Pozdrawiam
Robert

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Gdy chciałbym zmienić

Witam
Gdy chciałbym zmienić zakres temperatur z progu 50-96 na 30-96 to w tej instrukcji trzeba dokonać zmian czy jeszcze gdzieś.
Podczas przekroczenia temperatury granicznej ,wyświetlacz led zaczyna mrugać czy za to odpowiada program w tym układzie czy w wyświetlaczu RS232.

Readeeprom Temp_max , 3 '50-96 ??????????????????????????????????
Readeeprom Ruch_reczny_max , 4 '5-250
Readeeprom Foto_min , 5 '10-70 *10
Readeeprom Czas_przerwa , 6 '1-90 *10min
Readeeprom Czas_przerwa1 , 2 '1-90 *10min
Readeeprom Czas_praca , 7 '1-30 min

If Temp_max < 50 Or Temp_max > 96 Then Temp_max = 90 ??????? co oznacza ta wartość"= 90"
If Ruch_reczny_max < 5 Or Ruch_reczny_max > 250 Then Ruch_reczny_max = 10
If Foto_min < 10 Or Foto_min > 70 Then Foto_min = 30
If Czas_przerwa < 1 Or Czas_przerwa > 90 Then Czas_przerwa = 3
If Czas_przerwa1 < 1 Or Czas_przerwa1 > 90 Then Czas_przerwa1 = 3
If Czas_praca < 1 Or Czas_praca > 30 Then Czas_praca = 1

Portret użytkownika mirley

Re Obrotnica

1. W pierwszej zaznaczonej pytajnikami linijce nie trzeba(nie mozna) zmieniać nic bo to adres komórki eeprom

2. Druga zaznaczona linjka sprawdza poprawność odczytanych danych i gdy nie mieszczą się one w przedziale to ustawia standardową wartość czyli 90. Należy zmienić tu 50 na 30 jeśli chcesz obniżyć zakres

3. W procedurze obsługi przycisków zmieniamy:

 Case &B11101100:                                    'dol
          Select Case Poz_wysw
            Case 1:
              Wyswietlanie = 3
            Case 2:
              Wyswietlanie = 1
            Case 3:
              Wyswietlanie = 2
 
            Case 21:
              If Temp_max > 50 Then                                  <<<<<tu zmieniamy 50 na 30 
                Temp_max = Temp_max - 1
                Wyswietlanie = 21
              End If
            Case 22:

aby można było ustawiać mniejsze wartości w programie

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Podczas przekroczenia

Podczas przekroczenia temperatury granicznej ,wyświetlacz led zaczyna mrugać czy za to odpowiada program w tym układzie czy w wyświetlaczu RS232.

Portret użytkownika mirley

Re: Miganie

Za to odpowiada wyświetlacz LED

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika Robert Bar

Witam Czy jest jakiś sposób

Witam

Czy jest jakiś sposób aby do tego układu podłączyć dwa moduły wyświetlacza RS-232 ?

Pozdrawiam

Portret użytkownika mirley

Re: 2 wyświetlacze rs232

Wystarczy podłączyć dwa wyświetlacze do sterownika, bez kombinowania :)

Wyświetlacz tylko odbiera sygnał więc dwa też go mogą odbierać. Nie sprawdzałem tego co prawda ale jestem prawien pewien :)

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika robert48

Zapytanie

Witam
Chciałbym zapytać czy ten sterownik jest w stanie wyświetlić ujemne temperatury .
pozdrawiam

-

Pozdrawiam
Robert48

Portret użytkownika mirley

Re: Sterownik

W tej wersji oprogramowanie nie wyświetla ujemnych temperatur, nie było to na nic potrzebne bo zimą układ jest nieaktywny

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika darko

panel przedni

Witam,
W jaki sposób wykonuje Pan panele przednie do swoich projektów? Są to wydruki na kartce papieru? Jak osłonięte są wyświetlacze LCD?

Portret użytkownika mirley

Re: Panel Przedni

Panel przedni jest wydrukiem na papierze samoprzylepnym, potem powycinane dziury na wyświetlacz LCD i podobne elementy, które tego wymagają. Następnie na papier naklejana jest folia samoprzylepna i wycinana na wymiar papieru. Dziur już nie wycinam. Na końcu papier samoprzylepny z folią naklejam na obudowę, folia trzyma się papieru a papier obudowy.

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika neto

Witam pomysł bardzo dobry,

Witam
pomysł bardzo dobry, nie znam się na kolektorach choć wiem o co chodzi.
Troszkę programuje. Ja zrobiłbym to tak:
Kontroler AVR , zegar czasu rzeczywistego, dwa wył. krańcowe "krokomierz" (impulsator)
Słońce ma to do siebie, że wiadomo gdzie będzie określonego dnia roku i godzinie :)
Obrotnica z wył. krańcowymi ustawiona na położenia najwcześniejszy wschód słońca,
Najpóźniejszy zachód. Ząbki na obrotnicy np. co 10st. ew. 5st
Algorytm:
START: proc ZerowaniePołożenia
Program główny
Proc KontrolaPołożenia
Proc KontrolaTemperatury
Proc Przegrzanie-Powrót
Proc BłędyAlarmy
END

Procedury:
proc ZerowaniePołożenia obroty silnika w ?lewo? sprawdzenie wył. Krańcowego 1
Jeśli 1 (T) stop
Sprawdzenie daty i godziny ( miesiąc : godzina :dziesiątki-minut )
Tablica roczna poprawek kątowych położenia słońca np. 24 poprawki (co 15dni) if dni 1-15 i <31 = X
Sprawdzenie godz-dz.minut X+ kąt /dz.minut
Przesunięcie o X kroków
Zapamiętanie położenia
End

Proc KontrolaPołożenia
Sprawdzenie daty i godziny ( miesiąc : godzina :dziesiątki-minut )
Porównanie z położeniem jeśli różnica to przesunięcie o 1 (ruch co 10min)
Jeśli różnica większa od 1 to błąd komunikat i proc ZerowaniePołożenia
Zapamiętanie nowego położenia
End

Proc KontrolaTemperatury
Jeśli temp1 lub temp2.?. > od założonej max
Przesunięcie kolektora
Jeśli godz > 12 obroty silnika w ?lewo? sprawdzenie wył. Krańcowego 1
Jeśli 1 (T) stop
Jeśli godz < 12 obroty silnika w ?prawo? sprawdzenie wył. Krańcowego 2
Jeśli 1 (T) stop
Jeśli temp1 lub temp2.?. < od założonej min to proc ZerowaniePołożenia
End

Proc BłędyAlarmy
Obsługa sytuacji skrajnych np.. próba przesunięcia poza wył. Krańcowy 2 itp.
End

UWAGI:
Zaletą tego rozwiązania jest brak ?myszkowania? systemu za słońcem, system "wie" gdzie powinno być słońce nawet jak go mie ma :)
Można dodać położenie pionowe słońca np. 4 stany kątowe
Czujniki temperatury 1wire na jednej magistrali np. DS1820 może ich być n :)
Co do wyświetlacza ?na odległość? hmmm raczej to tylko bajer, praktycznie to potrzebny tylko stan ALARMOWY - dodać procedure jeśli temp krytyczna to: i wtedy sygnalizacja lokalna prosty ?piszczek? od alarmów za 25zł (ok..110dB) !!!
Ewentualnie drogą radiową - kupić dzwonek bezprzewodowy
Dla bajerantów mniej zdesperowanych - termometr bezprzewodowy ( 2 pomiary mam taki w domq działa 15m w tym 3 ściany)
Kiedyś próbowałem przesyłać dane drogą radiową hmmm działa ale? przy min. kosztach były błędy w transmisji, co przy automatyce przemysłowej jest nie do przyjęcia! Wyeliminowanie błędów transmisji kosztowało więcej niż zakup ?firmowego modemu?

pozdro powodzenia

Portret użytkownika mirley

Re: Obrotnica

Wielkie dzięki za wyczerpujący opis i algorytm.... takie działanie rozważałem już wcześniej ale chciałem zrobić układ nadążny z dwoma czujnikami, aby zobaczyć co z tego będzie, Działało dobrze do momentu aż nie pojawiło się lekkie zachmurzenie, które rozproszyło promienie słoneczne :). W efekcie sterowanie działa bardzo prosto na zasadzie odliczania przerw i czasu działania silnika od wschodu słońca a czujniki które miały sterować obrotem działają jako zmierzchowe. Jak będe kiedykolwiek robił jeszcze takie sterowanie to napewno zastosuje inną metodę sterowania albo zostawie sobie możliwość na zaprogramowanie dowolnej.

Ps. Myślałem jeszcze aby wykonać skaner położenia słonecznego z diod ired (tarcza z diodami na silniku krokowym wykonuje 1 obrót i z powrotem) lub czegoś podobnego aby dokładnie wyznaczyć max natężenie i tam ustawić solar. (to też jest rozwiązanie wymyślone i jeszcze nie testowane)

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika mos

Pomysl godny pochwaly ale

Pomysl godny pochwaly ale trochę spóżniony. Kolektory obrotowe produkuje od paru lat f-ma Elfran z Nowego Sącza.
Te kolektory pozycjonują się w dwóch plaszczyznach wschód-zachód oraz góra-dól (optymalne polożenie to prostopadlość do promieni slonecznych). Tam wykorzystano 4 czujniki na podczerwień pasywną.Odpada wtedy skomplikowany uklad z wyliczaniem kąta,pór roku itp.

Pzdr

Portret użytkownika mirley

Re: Obrotnica

To co z tego że jakaś firma produkuje obrotnice do kolektorów... to znaczy że nie opłaca się czegoś takiego robić.... można by powiedzieć: Po co robić wzmacniacz jak można sobie kupić w sklepie, produkuje np firma philips.

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika mos

Proszę się nie obrażać. Nia

Proszę się nie obrażać. Nia mialem nic zlego na myśli mówiąc że jest to produkowane. Chciałem pomóc w sprawie sposobu wykonania układu śledzącego.Jednocześnie jestem pełen podziwu dla Pana za sprowadzenie tak znakomitej strony gdzie można naprawdę znależć wiele interesujących wiadomości.
Pzdr

Portret użytkownika Marek

kontakt

Witam.Jest mozliwosc nawiazac lacznosc z Toba.Poz.Marek.

Portret użytkownika mirley

Re: kontakt

Można się ze mną kontaktować poprzez email... przycisk kontakt na górze strony

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika lok65

obliczanie sredniej z 10 pomiarow

Witam!
analizuje ten fragmet programu i nie do konca rozumiem

Naswietlenie:
 For N = 2 To 10
   Help(n -1) = Help(n)
   Help2(n -1) = Help2(n)
 Next N
 Help(10) = Getadc(0)   
 Help(10) = Help(10) - 300
 Help2(10) = Getadc(1)
 Help2(10) = Help2(10) - 300
 Foto(1) = 0
 Foto(2) = 0
 For N = 1 To 10
   Foto(1) = Foto(1) + Help2(n)
   Foto(2) = Foto(2) + Help(n)
 Next N
 Foto(1) = Foto(1) / 10
 Foto(2) = Foto(2) / 10
 
 D_foto = Foto(2) - Foto(1)
 If Poz_wysw = 2 And Wyswietlono = 1 Then Wyswietlanie = 2
Return

chciałbym obliczyc srednia z 10 pomiarów 2 ds-ów zamiast adc
prosze o"rozjasnienie"tego fragmentu kodu
pozdrawiam

-

lok56

Portret użytkownika mirley

Re: Liczenie średniej

Naswietlenie:
 For N = 2 To 10           
   Help(n -1) = Help(n)           'komórka n wpisuje się na miejsce n-1 przez co na pozycji 
   Help2(n -1) = Help2(n)         '10 jest nowe miejsce a pozycja 1 jest kasowana (dla dwóch kanałów)
 Next N
 Help(10) = Getadc(0)             'zapisanie do komórki 10 wartości aktualnie zmierzonej
 Help(10) = Help(10) - 300
 Help2(10) = Getadc(1)            'zapisanie do komórki 10 wartości aktualnie zmierzonej (drugi przetwornik)
 Help2(10) = Help2(10) - 300
 Foto(1) = 0                      'średnia
 Foto(2) = 0                      'srednia z drugiego ADC
 For N = 1 To 10
   Foto(1) = Foto(1) + Help2(n)   'suma wszystkich poprzednich wartości zapisanych w tablicy Help2
   Foto(2) = Foto(2) + Help(n)    'podobnie jak wyżej
 Next N
 Foto(1) = Foto(1) / 10           'dzielenie przez ilość
 Foto(2) = Foto(2) / 10
 
 D_foto = Foto(2) - Foto(1)        
 If Poz_wysw = 2 And Wyswietlono = 1 Then Wyswietlanie = 2
Return

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika gosc

Witam. Jakie kolega

Witam. Jakie kolega zastosował fotorezystory? Jaki jest ich zakres rezystancji?

Pozdrawiam
Seba

Portret użytkownika mirley

Re; Fotorezystor

Fotorezystor to RPP150 o zakresie od około 200R do 1M, ale w tym przypadku nie jest to takie ważne bo i tak program odczytuje tylko pewien próg działania

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika gość

Mógłby kolega powiedzieć coś

Mógłby kolega powiedzieć coś więcej na temat samego zamocowania fotorezystorów i wpływie zacienienia.

Portret użytkownika mirley

Re: fotorezystory

Fotorezystory zamocowane są w rurkach: http://mirley.firlej.org/files/OKS_foto09.jpg
Wykrywanie przesunięcia za ich pomocą działa dobrze pod warunkiem że jest bezchmurne niebo :), w przeciwnym wypadku okazało się że do niczego sie to nie nadaje. Obecnie w moim systemie fotorezystory działają tylko jako czujniki zmierzchowe, więc ich zamocowanie nie jest takie ważne.

Lepszy by był system nadążny jednak narazie nie mam jednoznacznej idei jak to wykonać aby odczytać niezależnie od pogody i zachmurzenia pozycję słońca

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika seba

W takim przypadku chyba

W takim przypadku chyba najlepszym rozwiązaniem byłoby zaimplementowanie zegaru i uzależnienie pozycji kolektorów od daty i godziny. W necie jak dobrze poszukasz to znajdziesz dane ;) Chociaż moim zdaniem jeżeli jest zachmurzone niebo to i tak śledzenie słońca za wiele nie da przynajmniej tak to się ma w systemach fotowoltaicznych.

Portret użytkownika czeslawpolakowski

Gonic za Sloncem

Witam!
Na poczatku pogratulowac projektu ktory mi pomoze w moim,mam na mysli
maly kolektor do ladowania akumulatora
Kiedys zbudowlem obrotnic na TCA965 ale to bylo dawno temu.
Od paru miesiecy zajolem sie programowaniem Atmega8 w asm.
myslalem o wykorzystaniu programu czesciowo ale znajomosci Bascom
nic mi niepomoga.Przgladajac schemat to wykorzystales 2 LDR tylko niemoge
pojac jak to mozna je porownywac i ze wieczorem powraca do pozycji wyjsciowej
Moze masz jakas mozliwosc opisania tego w asembler

Portret użytkownika mirley

Re: Obrotnica

W asemblerze nie umiem pisać programów.... na razie tylko bascom. Polecam zrobić sterowanie w zależności od czasu i daty... można to dokładnie policzyć i pozycjonować w dwóch osiach. U mnie wieczorem powraca do pozycji wyjściowej jak oświetlanie na fotorezystorach spadnie do pewnej wartości

-

UWAGA! Możliwy jest zakup zaprogramowanych uC i zestawów elementów itp. do niektórych projektów. O dostępność proszę pytać via email. Konkretne oferty pojawiają się w cenniku.

Portret użytkownika czeslawpolakowski

gonic za sloncem

Dzieki za odpowiedz codo programowania to robie male
kroki do przodu.
doszedlem do momentu gdzie porownuje dwa fotooporniki
i otrzymuje cos w podobie dyskriminatora okiennego.
mam nadzieje ze uda sie w calosci zaprogramowac.Co do opoeiedzi # 45
to znalazlem ciekawa strone jest to po niemiecku ale
jesli bedziesz mial pytania chetnie Ci pomoge
http://www.mikrocontroller.net/articles/Sonnenfolger_/_Heliostat

pozdrawiam
czeslaw

Portret użytkownika pgolab

Witam próbuję wykonać

Witam

próbuję wykonać sterowanie obrotnicy. zainteresował mnie ten algorytm, ale nie bardzo rozumiem procedurę Zerowanie położenia . Co oznaczają zapisy 'if dni 1-15 i <31 = X' i 'Sprawdzenie godz-dz.minut X+ kąt /dz.minut'. Proszę autora o wyjaśnienie.

-

Pozdrawiam
Paweł G.

Portret użytkownika pgolab

Witam pomysł bardzo dobry,

Jako nowy przepraszam
Do powyższego chodzi o wypowiedź #32 jak w tytule.

-

Pozdrawiam
Paweł G.